Diyabet Hastaları için Oruç Tutma Rehberi

Diyabet Hastaları Oruç Tutabilir mi?

Diyabet hastaları oruç tutma konusunda çeşitli endişelerle karşılaşabilirler. Oruç tutan diyabet hastalarının dikkat etmesi gereken hususlar, Liv Hospital Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Seda Turgut tarafından ayrıntılı bir şekilde ele alındı. Ramazan ayında oruç tutmak, diyabetli bireyler için özel bir dikkat ve planlama gerektirir. Uzun süreli açlık, beslenme saatlerindeki değişiklikler ve uyku düzeninde meydana gelen bozulmalar, vücudun sirkadiyen ritmini etkileyebilir. Bu değişiklikler, stres hormonlarının artışına yol açarak kan şekerinde ani dalgalanmalara neden olabilir.

Diyabetli bireylerde, oruç süresince hiperglisemi, diyabetik ketoasidoz, dehidratasyon ve tromboz gibi ciddi komplikasyon riskleri artarken, daha önceki dönemlere kıyasla daha sık ve ağır hipoglisemi atakları ile karşılaşma olasılığı da yükselmektedir. Bu nedenle, oruç tutmayı düşünen diyabet hastalarının, güncel kılavuzlar ışığında doktorlarıyla birlikte sağlık durumlarını değerlendirmeleri ve oruç tutmaya başlamadan 1-2 ay önce uygun bir planlama yapmaları hayati önem taşır.

RAMAZAN’DA DİYABET YÖNETİMİ İÇİN ÖNERİLER:

• 1. Hekim Kontrolü ve Risk Değerlendirmesi: Oruç tutmayı planlayan diyabet hastaları, ramazan öncesinde mutlaka bir hekim kontrolünden geçmelidir. Hekim, hastanın diyabet tipini, kullandığı ilaçları, kan şekeri kontrol düzeyini, mevcut diyabetik komplikasyonlarını, ek hastalıklarını ve genel sağlık durumunu değerlendirerek oruç tutmanın güvenli olup olmadığını belirleyecektir.
• 2. Beslenme Düzeni:
  • Sahur: Sahur öğünü asla atlanmamalıdır. Protein içeriği yüksek ve tok tutucu gıdalar tercih edilmelidir. Aşırı yağlı ve tuzlu yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
  • İftar: Oruç, hafif bir gıda ile açıldıktan sonra sebze yemekleri, salata, ızgara et veya tavuk gibi dengeli besinlerle devam etmelidir. Kalori ve sıvı alım dengesine dikkat edilmelidir. İftar ile sahur arasında yeterli miktarda su içmeye özen gösterilmelidir. Günde en az 1,5-2 litre su tüketimi önerilir. Kafeinli içecekler (çay, kahve) vücuttan su kaybını artırabileceğinden aşırı tüketimden kaçınılmalıdır.
• 3. İlaç Düzenlemesi: Oruç tutarken ilaç dozlarının nasıl ayarlanacağı konusunda mutlaka hekimle görüşülmelidir. İlaçların dozları ve alım saatleri, oruç süresine göre yeniden düzenlenmelidir. Örneğin, günde üç kez alınan ilaçlar, doktor önerisiyle günde iki kez alınacak şekilde ayarlanabilir.
• 4. Kan Şekeri Takibi: Oruç sırasında düzenli kan şekeri ölçümü yapılmalıdır. Kan şekeri ölçümü orucu bozmaz ve hipoglisemi veya hiperglisemi durumlarında orucun sonlandırılması gerekebilir. Özellikle sahur öncesi, gün ortası, iftardan hemen önce ve iftardan 2 saat sonra kan şekeri ölçümü yapılması önerilir.
• 5. Fiziksel Aktivite: Ramazan ayında fiziksel aktivite yaparken zamanlamaya ve şiddetine dikkat edilmelidir. Oruç tutarken yapılan egzersiz, hipoglisemi riskini artırabilir. Bu nedenle, hafif tempolu yürüyüşler iftardan sonra tercih edilmelidir. Ağır egzersizlerden kaçınılmalıdır.
• 6. Hipoglisemi ve Hiperglisemi Belirtileri:
  • Hipoglisemi Belirtileri: Titreme, terleme, karıncalanma hissi, çarpıntı, karın veya baş ağrısı, görmede bulanıklık, konuşma zorluğu.
  • Hiperglisemi Belirtileri: Ağız kuruluğu, sık idrara çıkma, baş ağrısı, aşırı yorgunluk. Bu belirtiler ortaya çıktığında kan şekeri ölçülmelidir. Kan şekeri 300 mg/dL veya diyabetik ketoasidoz belirtileri (ağız kuruluğu, keton kokulu nefes, derin-soluk alma, şuur bulanıklığı) ortaya çıkarsa acilen tıbbi yardım alarak oruç sonlandırılmalıdır.
• 7. Oruç Tutması Sakıncalı Olan Diyabetliler: Bazı diyabetli bireyler yüksek riskli kabul edilir ve ciddi hayati riskler nedeniyle oruç tutmaları önerilmez:
  • Tip 1 diyabetliler
  • Sık hipoglisemi yaşayan veya hipoglisemi farkındalığı azalmış bireyler
  • Kan şekeri kontrolü bozuk olanlar
  • İleri yaşta, yalnız yaşayan ve ek hastalıkları olan diyabetliler
  • Ciddi böbrek yetmezliği veya diyaliz hastaları
  • Hamile diyabet hastaları
  • Yakın zamanda diyabetik koma, hipoglisemi veya hiperglisemi nedeniyle hastaneye yatmış bireyler
  • İleri derecede kalp, damar hastalığı veya inme öyküsü olanlar
  • Ağır fiziksel işte çalışan diyabetliler

Diyabetli bireylerin Ramazan ayında sağlıklarını koruyarak oruç tutabilmeleri için hekim kontrolü, beslenme düzeni, ilaç ayarlamaları ve kan şekeri takibi büyük önem taşımaktadır. Sağlığınızı riske atmadan bilinçli bir şekilde hareket etmek, bu süreçte en doğru yaklaşım olacaktır.